Νέο εμβόλιο για τον καρκίνο του πνεύμονα – Χορηγήθηκε στη Θεσσαλονίκη

 

Της Δρος Σοφίας Μπάκα

Η ιδέα των εμβολίων κατά του καρκίνου δεν είναι καινούργια και βασίζεται στην ικανότητα του ανοσοποιητικού μας συστήματος να αναγνωρίζει μεταλλαγμένες πρωτεΐνες του καρκινικού κυττάρου, καταστρέφοντας τον καρκίνο.

Προκειμένου να εκδηλωθεί ο καρκίνος, το ανοσοποιητικό σύστημα καταστέλλεται ή υπολειτουργεί. Τα εμβόλια, λοιπόν, έχουν ρόλο στη θεραπευτική του καρκίνου προσπαθώντας να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Διαφέρουν από τα προληπτικά εμβόλια έναντι ιών, οι οποίοι σχετίζονται με εμφάνιση καρκίνου, όπως το ήδη χρησιμοποιούμενο, εδώ και χρόνια, εμβόλιο κατά του ιού HPV.

Ηδη, έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες τεχνολογίες εμβολίων (πρωτεϊνικά, DNA, δενδριτικά), χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία. Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία mRNA έχει δώσει νέα ώθηση στις προσπάθειες δημιουργίας θεραπευτικών εμβολίων.

Μεγάλη αμερικανική εταιρεία ογκολογικών φαρμάκων και ανοσοθεραπείας διενεργεί παγκόσμια κλινική μελέτη συνδυασμού ανοσοθεραπείας με εμβόλιο έναντι του καρκίνου του πνεύμονα.

Η κλινική αυτή μελέτη επικεντρώνεται στην ανάπτυξη και χορήγηση mRNA εμβολίων έναντι του καρκίνου.

Πρόκειται για εξατομικευμένη θεραπεία. Στηρίζεται στα νεοαντιγόνα του όγκου τα οποία είναι μοναδικά στον καρκίνο του κάθε ασθενούς και για τον λόγο αυτό απαιτείται εξατομικευμένη προσέγγιση. Αυτά είναι δείκτες στα κύτταρα του όγκου που θα μπορούσαν να αναγνωριστούν από το ανοσοποιητικό σύστημα.

Εχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο που εκπαιδεύει και πυροδοτεί το ανοσοποιητικό σύστημα, προκειμένου αυτό να κινηθεί εναντίον της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου.

Το εμβόλιο μεταφέρει δεδομένα, με στόχο μέχρι και 34 αντιγόνα και θέτει σε λειτουργία τον μηχανισμό του ανοσοποιητικού, κατάλληλο για τις μοναδικές κυτταρικές μεταλλάξεις κάθε ασθενούς με καρκίνο του πνεύμονα.

Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί ένας ασθενής να λάβει το εμβόλιο;

Χορηγείται σε ασθενείς που έχουν χειρουργηθεί για καρκίνο του πνεύμονα μη μικροκυτταρικό και ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου υποτροπής. Οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει να έχουν ήδη πάρει 1 με 4 κύκλους συμπληρωματικής χημειοθεραπείας.

Πώς κατασκευάζεται το εμβόλιο;

Λαμβάνουμε αίμα από τον ασθενή που είναι υποψήφιος να μπει στη μελέτη, καθώς και κομμάτι από τον όγκο που έχει ήδη εξαιρεθεί. Αυτά το στέλνουμε στο κεντρικό εργαστήριο στην Ευρώπη. Εκεί επεξεργάζονται το υλικό (αλληλουχία DNA, χρήση τεχνητής νοημοσύνης). Ελέγχεται δηλαδή αν υπάρχουν τα νεοαντιγόνα. Είναι το πρώτο βήμα και διαρκεί περίπου δέκα μέρες. Στη συνέχεια ξεκινάει η παρασκευή του εμβολίου. Συνολικά η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει 6-8 εβδομάδες. Στη συνέχεια στέλνεται σε μας, έτοιμο να χορηγηθεί.

Πώς χορηγείται η εξατομικευμένη θεραπεία;

Το εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά, σε 9 δόσεις, κάθε 3 εβδομάδες σε συνδυασμό με ανοσοθεραπεία, η οποία γίνεται με ενδοφλέβια έγχυση, επίσης σε 9 δόσεις, αλλά κάθε έξι εβδομάδες.

Ποιες είναι οι παρενέργειες του εμβολίου, αν υπάρχουν;

Το εμβόλιο μπορεί να προκαλέσει ερυθρότητα και πόνο στο σημείο της ένεσης, όπως όλα τα εμβόλια και πυρετό τις πρώτες μέρες μετά τη χορήγησή του. Η  εξατομικευμένη θεραπεία νεοαντιγόνων είναι πολύ πιο έξυπνη από ορισμένες απόψεις από ένα εμβόλιο και απολύτως προσαρμοσμένη για τον ασθενή.

Εφαρμόζεται ή θα εφαρμοστεί και σε άλλους όγκους;

Η μελέτη αυτή ανοίγει δρόμους και για εμβόλια για άλλες μορφές καρκίνου. Από το τέλος του 2023, χορηγείται στο πλαίσιο κλινικής μελέτης και σε χειρουργημένους ασθενείς με μελάνωμα, υψηλού κινδύνου. Μέχρι σήμερα στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης έχουν λάβει θεραπεία αρκετοί ασθενείς. Τα δεδομένα της μελέτης του μελανώματος είναι πολύ  ενθαρρυντικά.

Ακολουθεί το εμβόλιο για τον καρκίνο του παγκρέατος και ετοιμάζονται παράλληλα εμβόλια για καρκίνο ουροδόχου κύστεως.

Πιστεύω σε λίγα χρόνια, ο συνδυασμός ανοσοθεραπείας και εξατομικευμένου εμβολίου θα αποδειχθεί αποτελεσματικός για πολλούς τύπους καρκίνου.

Πώς μπορεί να ενημερωθεί ένας ασθενής για την εξατομικευμένη αυτή θεραπεία;

Η εξατομικευμένη θεραπεία δεν είναι διαθέσιμη παρά μόνο για τους ασθενείς που λαμβάνουν μέρος στην κλινική αυτή μελέτη.

Για να μάθουν περισσότερα θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με την ομάδα κλινικών μελετών του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης ή με την Κλινική Μοριακής Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που βρίσκεται στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, όπου σε λίγο θα ξεκινήσει παρόμοια μελέτη εξατομικευμένης θεραπείας.

Η συμμετοχή στην κλινική μελέτη είναι δωρεάν, είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα.

Η Δρ. Σοφία Μπάκα είναι παθολόγος – ογκολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια Μοριακής Ιατρικής ΑΠΘ, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης