Πολλών ταχυτήτων τα ελληνικά πανεπιστήμια

Έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης

Πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την Ανώτατη Εκπαίδευση στη χώρα μας περιλαμβάνει η έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) για το έτος 2022 και η σύγκρισή που κάνουμε με την κατάταξη των Πανεπιστημίων σύμφωνα με την κατάταξη webometrics.

Μεγάλες διαφορές υπάρχουν στον αριθμό των μελών ΔΕΠ μεταξύ των Πανεπιστημίων Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Θεσσαλίας και Ιωαννίνων, που έχουν πάνω από 18 μέλη ΔΕΠ κατά μέσο όρο σε κάθε Τμήμα και στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, που έχουν από 10 μέλη, το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου με 13 και το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο με 15. Στον αντίποδα το ΕΜΠ είναι πρώτο με 45 μέλη ΔΕΠ ανά τμήμα, το ΕΚΠΑ δεύτερο με 40 και το ΑΠΘ τρίτο με 39 μέλη ΔΕΠ. Τα δύο τελευταία έχουν Τμήματα Ιατρικής, που έχουν πολύ μεγάλο αριθμό μελών ΔΕΠ, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει πολύ ο μέσος όρος. Είναι τυχαίο ότι αυτά τα Πανεπιστήμια καταλαμβάνουν τις πρώτες τρεις θέσεις στην κατάταξη webometrics της χώρας μας; Προφανώς και όχι, διότι είναι ευνοημένα, από πλευράς αριθμού μελών ΔΕΠ. Πώς να τα καταφέρει στον ανταγωνισμό το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας με 10 μέλη ΔΕΠ ανά Τμήμα; Αναμενόμενο είναι, λοιπόν, να βρίσκεται μονίμως στις τελευταίες θέσεις των κατατάξεων, όπως και τα υπόλοιπα Πανεπιστήμιά μας με μικρό αριθμό μελών ΔΕΠ ανά Τμήμα.

Στον πίνακα μπορείτε να δείτε στοιχεία που συλλέξαμε από διαφορετικούς πίνακες της έκθεσης της ΕΘΑΑΕ, τον υπολογισμό που κάναμε εμείς με τον αριθμό των μελών ΔΕΠ ανά Τμήμα και τον αριθμό των ενεργών φοιτητών ανά Τμήμα, που προφανώς είναι μέσοι όροι, και την κατάταξη των ελληνικών Πανεπιστημίων στο webometrics.

Η κατάσταση εξισορροπείται κάπως όταν συγκρίνουμε τους ενεργούς προπτυχιακούς φοιτητές ανά Τμήμα. Βλέπουμε ότι τα μεγαλύτερα σε αριθμό φοιτητών Τμήματα έχουν τα Πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης με αριθμό φοιτητών ανά Τμήμα από 1202 στο ΟΠΑ έως 949 στο ΑΠΘ. Αυτό συμφωνεί με την εικόνα που έχουμε για πολυπληθή Πανεπιστήμια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και μικρότερα στην περιφέρεια.

Όταν, όμως, συνυπολογίσουμε τον αριθμό των Ενεργών προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ τότε τα πράγματα αλλάζουν. Τα Πανεπιστήμια με λίγα μέλη ΔΕΠ, μπορεί να έχουν λιγότερα μέλη ΔΕΠ και λιγότερους φοιτητές, αλλά και πάλι η αναλογία των ενεργών προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ είναι εις βάρος των περιφερειακών ΑΕΙ. 81 φοιτητές αντιστοιχούν σε κάθε μέλος ΔΕΠ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, 67 στο

Διεθνές Πανεπιστήμιο, 58 στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, ακολουθούν το Παν. Πειραιά, το Οικονομικό Παν. με 55, 54 και 52 αντίστοιχα. Στον αντίποδα το ΕΚΠΑ με 24, το ΑΠΘ με 25 και το ΕΜΠ με 27. Πρέπει, βέβαια, να σκεφθούμε ότι το Παν. Πειραιά, το ΟΠΑ και το Πάντειο δεν έχουν εργαστήρια, λόγω της φύσης των επιστημονικών τους αντικειμένων. Αυτό, όμως, δεν αρκεί για να δικαιολογήσει τη μεγάλη διαφορά, που είναι αδικαιολόγητη για τα τρία περιφερειακά Πανεπιστήμια.

Το Πανεπιστήμιο Πατρών έχει Ιατρική, έχει και πλήρεις πολυτεχνικές σχολές, έχει τμήματα Βιολογίας, Χημείας, Γεωλογίας και Φυσικής που απαιτούν εργαστήρια και, παρόλα αυτά, έχει 43 ενεργούς φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ και συνολικά 715 μέλη ΔΕΠ σε 35 τμήματα με το ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ να έχουν 1659 και 1615 μέλη ΔΕΠ σε 41 Τμήματα. Πρόκειται, νομίζω, για μεγάλη αδικία. Καταφέρνει, όμως και κατατάσσεται στην 4η θέση στην κατάταξη webometrics, αμέσως μετά τα 3 προνομιούχα Πανεπιστήμια.

Να τονίσουμε, εδώ ότι όλοι οι αριθμοί αναφέρονται σε ενεργούς προπτυχιακούς φοιτητές. Δεν συνυπολογίζονται, δηλαδή, οι λιμνάζοντες φοιτητές, οι λεγόμενοι αιώνιοι, που ο συνυπολογισμός τους αλλοιώνει την εικόνα.

Όπως και αν δούμε τους αριθμούς η εικόνα που διαμορφώνεται είναι τα Πανεπιστήμια πολλαπλών ταχυτήτων. Από τη μία υπάρχουν τα 3 κορυφαία ΕΚΠΑ, ΑΠΘ και ΕΜΠ. Έχουν πολλά μέλη ΔΕΠ (σχεδόν το 40% του συνόλου των μελών ΔΕΠ), που μπορούν να παράγουν πλούσιο ερευνητικό έργο και διακρίνονται σε όλες τις διεθνείς κατατάξεις.

Από την άλλη υπάρχουν τα τρία Πανεπιστήμια με τα λιγότερα μέλη ΔΕΠ· το Διεθνές, το Δυτικής Μακεδονίας και το Μεσογειακό. Το Διεθνές δημιουργήθηκε από το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και το ΤΕΙ Αν. Μακεδονίας και Θράκης. Το Δυτικής Μακεδονίας απορρόφησε το συνώνυμό του ΤΕΙ και το Μεσογειακό αποτελεί τη συνέχεια του ΤΕΙ Κρήτης, αλλά όπως βλέπουμε αφέθηκαν στην τύχη τους. Δε νοιάστηκε το Υπουργείο να τα κάνει κανονικά Πανεπιστήμια. Σ’ αυτά φοιτούν 54.078 ενεργοί φοιτητές, που προφανώς δεν λαμβάνουν την ίδια εκπαίδευση με τους υπόλοιπους φοιτητές των ΑΕΙ. Ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα υπάρχουν τα υπόλοιπα Πανεπιστήμιά μας, που παλεύουν να σταθούν στις διεθνείς κατατάξεις.

Πρέπει να σταθούμε στο Δημοκρίτειο Παν. Θράκης και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που καταλαμβάνουν την 8η και την 9η θέση στην κατάταξη και έχουν 32 και 33 ενεργούς φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ. Τα δύο αυτά Πανεπιστήμια μας ενδιαφέρουν και για εθνικούς λόγους και είναι ευχάριστο να βλέπουμε ότι βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Πρόκειται για πολύ καλή ευκαιρία σπουδών διότι τα Τμήματά τους έχουν πολύ χαμηλές βάσεις λόγω της απόστασής τους από το κέντρο, αλλά η ποιότητα σπουδών που προσφέρουν είναι πολύ καλή.

Ένα ερώτημα που προκύπτει είναι σχετικό με τη χρηματοδότηση. Αν αυτή γίνεται με βάση την κατάταξή τους (όπως ήδη γίνεται στο 20% της χρηματοδότησης), τότε η ψαλίδα ανάμεσα στα πρώτα και τα τελευταία θα μεγαλώνει συνεχώς. Δε νομίζω ότι αυτός πρέπει να είναι ο σκοπός του Υπουργείου Παιδείας. Ακριβώς το αντίθετο πρέπει να στοχεύει το Υπουργείο Παιδείας. Να κάνει τα μειονεκτούντα Πανεπιστήμια να λειτουργήσουν σωστά. Επέλεξε, όμως, τη λύση να τα αφήσει να κλείσουν με την έλευση των ιδιωτικών.